معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه مطرح کرد؛

خواص شگفت‌انگیز «نعناع هندی» بر درمان سرطان سینه

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه گفت: امروزه بسیاری از زنان از سرطان پستان رنج می‌برند که یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در جهان و با نرخ مرگ سالانه مرگ و میر بالا است. در حال حاضر، درمان‌هایی مانند جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی بهترین روش برای درمان سرطان پستان هستند. این درمان‌ها همیشه مؤثر نیستند.

به گزارش خبرنگار فر نیوز/ سرطان پستان به انگلیسی Breast cancer به‌نوعی سرطان گفته می‌شود که از بافت پستان آغاز می‌شود.نشانه‌های این سرطان شامل توده در پستان، تغییر در شکل ظاهری، فرورفتگی‌های کوچک پوستی، خروج مایع از نوک پستان، نوک فرورفته پستان یا پوست قرمز و خشک (پوسته‌پوسته) پستان باشد در بیماران دچار متاستاز، دردهای استخوانی، تورم و بزرگی گره‌های لنفاوی، تنگی نفس هم ممکن است دیده شود معمولاً برای درمان ابتدا عمل جراحی انجام خواهد گرفت که بسته به‌اندازه تومور قسمتی یا کل این بافت برداشته خواهد شد. بعد از آن در صورت نیاز، شیمی‌درمانی انجام خواهد شد و در صورت لزوم رادیوتراپی یا پرتودرمانی انجام می‌شود که بسته به نوع و اندازه تومور و تشخیص پزشک متفاوت خواهد بود.

در شیمی‌درمانی از داروهایی که سلول‌های سرطانی را با تأثیر بر یکی از مراحل چرخه رشد و تکثیر آن‌ها از بین می‌برد. این داروها بر سلول‌های با سرعت رشد زیاد مانند سلول‌های سرطانی تأثیر می‌گذارد. شیمی‌درمانی پس از جراحی برای جلوگیری از پیشروی سلول‌های سرطانی و انتشار آن‌ها به دیگر بخش‌های بدن استفاده می‌شود. گاهی از شیمی‌درمانی پیش از جراحی برای بیماران با تومورهای پستانی بزرگ‌تر استفاده می‌شود تا اندازه آن کاهش یابد. این داروها می‌توانند باعث عوارض جانبی شوند، چراکه بر سلول‌های خود بدن با سرعت تکثیر زیاد اثر می‌گذارند. این عوارض جانبی به داروی در حال مصرف بستگی دارند و شامل مثال‌هایی چون ریزش مو، تهوع و استفراغ و خستگی می‌شود

شایع‌ترین سرطان‌های زنان

آن‌گونه که سیروس جلیلی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به خبرنگار فارس، گفت: در سراسر دنیا، سرطان پستان مهم‌ترین نوع سرطان در زنان است و ۲۵ درصد از تمام موارد سرطان را به خود اختصاص می‌دهد. در ایران سالانه هشت هزار نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند و شیوع ابتلا به سرطان پستان در بین زنان ایرانی حدود ۳۰ تا ۳۵ مورد در ۱۰۰ هزار نفر است.وی مقاومت به شیمی‌درمانی را مشکل اصلی در درمان سرطان دانست و ادامه داد: مقاومت به شیمی‌درمانی یا مقاومت دارویی مشکل اصلی است که اثربخشی بسیاری از درمان‌های رایج سرطان را محدود می‌کند مقاومت دارویی به‌واسطه مکانیزم‌های متنوعی مثل افزایش غیرفعال‌سازی دارو، بیرون رانده‌شدن دارو از سلول‌های سرطانی، ترمیم آسیب وارده شده به سلول از طریق شیمی‌درمانی، فعال‌سازی مسیرهای پیش زنده‌ماندن و غیرفعال‌سازی مسیرهای مرگ سلولی ایجاد شود.

طب سنتی سرطان

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اضافه کرد: معمولاً تومورهایی که در ابتدا به شیمی‌درمانی حساسیت نشان می‌دهند باگذشت زمان مقاوم می‌شوند. مقاومت دارویی اکتسابی به‌وسیله تکامل داروینی و در نتیجه فشار انتخابی در حضور عامل شیمی‌درمانی پدیدار می‌شود. این نوع مقاومت می‌تواند نتیجه تغییرات ژنتیکی و اپی‌ژنتیکی در سلول‌های سرطانی القا کند.وی خاطرنشان کرد: استفاده از گیاهان دارویی است که اساس طب سنتی است. به طب گیاهی، گیاه‌درمانی نیز می‌گویند. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که قدمت استفاده از گیاهان دارویی به دوران پارینه‌سنگی یعنی حدود ۶۰ هزار سال پیش باز می‌گردد.

جلیلی یادآور شد: سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند که ۸۰ درصد از جمعیت برخی از کشورهای آسیایی و آفریقایی در حال حاضر از داروهای گیاهی برای برخی از جنبه‌های مراقبت‌های بهداشتی اولیه استفاده می‌کنند. وی تصریح کرد: منابع گیاهی عوامل ضدسرطان، گیاهانی هستند که نشان‌داده‌شده است که مشتقات آن‌ها برای درمان یا پیشگیری از سرطان در انسان قابل‌استفاده است. در دهه ۱۹۵۰، دانشمندان شروع به بررسی سیستماتیک موجودات طبیعی به‌عنوان منبع مواد مفید ضد سرطانی کردند. اخیراً بحث شده است که استفاده از محصولات طبیعی تنها موفق‌ترین استراتژی در کشف داروهای جدید بوده است.

گیاهی که به جنگ سرطان می‌روند!

جلیلی گفت: اغلب چنین است که ترکیبات شیمیایی در نظر گرفته شده برای دفاع از گیاهان، اثر مهاری بر سلول‌های انسانی، از جمله سلول‌های سرطانی انسان دارند. آن دسته از مواد شیمیایی گیاهی که به طور انتخابی برای سلول‌های سرطانی سمی‌تر از سلول‌های طبیعی هستند، Pogostemon cablin Benth یا گیاه نعناع هندی که در طب سنتی چینی با نام پاتچولی یا Guanghuoxiang نیز شناخته می‌شود، یکی از اعضای خانواده گیاهان گل‌دار است و برای درمان سرماخوردگی، حالت تهوع، تب، سردرد و اسهال استفاده می‌شود. معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اظهار کرد: تحقیقات قبلی نشان داد که نعناع هندی از انواع مختلفی از مواد شیمیایی از جمله مونوترپنوئیدها، تری ترپنوئیدها، سسکوی ترپنوئیدها، فیتواسترول‌ها، فلاونوئیدها، اسیدهای آلی، لیگنین‌ها، گلیکوزیدها، الکل‌ها، پیرون و آلدئیدها تشکیل شده است. باتوجه‌به ماهیت چندجزئی آن، مشخص شده است که پاتچولی فعالیت‌های دارویی متعددی را ترویج می‌کند و نشان داده شده که در برابر التهاب، میکروارگانیسم‌ها، تومورها، پیری و اکسیداسیون محافظت می‌کند. علاوه بر این، نعناع هندی و عصاره‌های آن اثرات مفید قابل‌توجهی دارند که عملکرد سالم اندام‌ها و بافت‌ها را بهبود می‌بخشد.

خاصیت دارویی و درمانی گیاه پاتچولی

وی اضافه کرد: در میان این یافته‌ها، عصاره گیاه پاتچولی نشان‌داده‌شده که از عفونت گوارشی با هلیکوباکترپیلوری و زخم محافظت می‌کند. آن‌ها همچنین می‌توانند چربی‌زایی و تجمع چربی را در سلول‌های چربی سرکوب کنند، آسیب مغزی ناشی از ایسکمی، خون‌رسانی مجدد را کاهش دهند و از تصلب شرایین جلوگیری کنند.جلیلی افزود: بر اساس بررسی قبلی، می‌توان نتیجه گرفت که الکل پاتچولی، -βپاتچولن، پاتچولن اپوکسید، پوگوستون و پاکی پادول پایه مادی پاتچولی برای اعمال اثرات درمانی هستند. به‌عنوان یک عنصر مهم در گیاه پاتچولی، الکل پاتچولی به‌شدت در اثرات دارویی از جمله اثر ضدالتهابی، اثر ضد آپوپتوز، اثر ضد اکسیداتیو، اثر ضد تومور و غیره موردمطالعه قرار گرفته است.

چالش مهم در درمان سرطان

وی افزود: سرطان بیماری است که با تکثیر غیر‌طبیعی سلول مشخص می‌شود، که می تواند از سیگنال‌های ضد رشد فرار کرده و به سایر قسمت‌های بدن حمله کند. بنابراین سلول‌های سرطانی بر عملکرد طبیعی اندام تأثیر می‌گذارند و هموستاز بدن را مختل می‌کنند. از استراتژی‌های درمانی مختلفی از جمله شیمی درمانی، هورمون درمانی، ایمونوتراپی، پرتودرمانی، درمان هدفمند، ژن درمانی برای مدیریت موثر بیماری استفاده شده است. با وجود درمان بسیار پیشرفته، متاستاز و عود سرطان همچنان یک چالش مهم در درمان سرطان است. جلیلی اظهار کرد: امروزه بسیاری از زنان از سرطان پستان رنج می‌برند که یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در جهان و با نرخ مرگ سالانه مرگ و میر بالا است. در حال حاضر، درمان‌هایی مانند جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی بهترین روش برای درمان سرطان پستان هستند. این درمان‌ها همیشه مؤثر نیستند و عوارض جانبی شدیدی مانند ریزش مو، حالت تهوع، استفراغ و مقاومت دارویی را نشان می‌دهند.

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه ادامه داد: از این رو، دستیابی به داروهای جدید با حداقل عوارض جانبی که بر مقاومت دارویی سلول‌های سرطانی غلبه می‌کنند، یکی از اهداف مطالعات اخیر در جهت بهبود درمان این بیماری کشنده است.

درمان سرطان با نعنا هندی و ماده موثره آن

وی افزود: در بیشتر انواع سرطان‌ها، فعالیت بیش از حد عوامل سرطان‌زا و از دست دادن فعالیت ژن‌های مهار کننده تومور مشاهده می‌شود. از این رو، تمرکز بر روی عوامل ژنتیکی و اپی ژنتیکی، یافتن راهی برای افزایش بیان این ژن‌ها و ایجاد روند آپوپتوز می تواند چندین روش جدید برای درمان انواع مختلف سرطان‌ها از جمله سرطان پستان باشد.جلیلی گفت: بهبود دانش در مورد گیاهان دارویی در سال‌های گذشته منجر به افزایش استفاده از داروهای گیاهی شده که از بیماری‌های مختلف جلوگیری می‌کند. در میان روش‌های مختلف درمانی، داروهای گیاهی با فعالیت ضدتوموری قابل توجه، انتخاب ارجح هستند.

وی ادامه داد: پوگوستون یک ماده طبیعی جدا شده از نعنا هندی است و دارای فعالیت‌های مختلف دارویی است. اگرچه اثرات ضد سرطانی آن در برخی از سرطان‌ها شناخته شده است، اما مکانیسم دقیق عملکرد آن هنوز مشخص نیست.جلیلی گفت: ژن PTEN یک ژن مهارکننده تومور است. PTEN در رده‌های سلول سرطانی فسفریله شده و به شدت سرکوب می‌شود و القا PTEN از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند؛ نشان داده شد که پوگوستون از طریق فعال‌سازی PTEN در تومورهای روده بزرگ باعث اتوفاژی و آپوپتوز می‌شود و مشابه این مکانیسم در سلول‌ های تومور تخمدان عمل می کند.

تشریح یک تحقیق مهم در کرمانشاه

وی با بیان اینکه این مطالعه از نوع بنیادی بود که در آزمایشگاه کشت سلول گروه علوم تشریحی دانشکده پزشکی کرمانشاه از اردیبهشت‌ماه لغایت تیرماه ۱۴۰۲ انجام شده است، گفت: در این پروژه ابتدا اثر پوگوستون بر زیست‌پذیری سلول‌های سرطان پستان (MCF-7 and MDA-MB-231) بررسی شد. نتایج بدست آمده از تحقیق حاضر نشان داد که بعد از هر چهار دوره زمانی تیمار زیست‌پذیری سلول‌ها با افزایش غلظت پوگوستون و زمان به تدریج کاهش می‌یابد. بعد از ۲۴، ۴۸، ۷۲و ۹۶ ساعت تیمار کاهش زیست‌پذیری در تست MTT در غلظت های بالا نسبت به گروه کنترل معنادار بود.

جلیلی یادآور شد: سلول‌های MCF-7 و MDA-MB-231 نمونه‌ای بارز را نشان می‌دهند که هر دو سلول‌های سرطان پستان، مجرای مهاجم هستند، با این حال تفاوت‌های فنوتیپی-ژنوتیپی زیادی دارند: MCF-7 وابسته به هورمون هستند (هر دو گیرنده استروژن و پروژسترون مثبت)، در حالی که MDA-MB-231 منفی است. معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه افزود: همچنین تست سنجش فعالیت آنزیم لاکتات دهیدروژناز در محیط کشت سلول‌ها بعد از تیمار و مقایسه با گروه کنترل نشان داد که این کاهش زیست‌پذیری همراه با آسیب دیدن غشا سلولی است. سمیت پوگوستون نسبت به هر دو رده سلولی وابسته به غلظت و زمان بود.وی اظهار کرد: مرگ سلولی در مراحل آخر همراه با از بین رفتن یکپارچگی غشا و آزاد شدن محتوی سایتوپلاسم به خارج از سلول است. لاکتات دهیدروژناز آنزیم نسبتا پایداری است که برای ارزیابی وجود آسیب یا سمیت برای سلول در محیط کشت سلولی سنجیده می‌شود.

جلیلی افزود: زمینه بررسی نقش تغذیه در روند سرطان بسیار گسترده است. با ادامه تحقیقات واضح‌تر می‌شود که تغذیه نقش اصلی را در سرطان دارد. موسسه تحقیقات سرطان آمریکا و صندوق تحقیقات جهانی سرطان تخمین می‌زند که با رژیم‌ های غذایی مناسب، فعالیت بدنی و حفظ وزن مناسب بدن، می ‌توان ۳۰-۴۰ درصد از سرطان‌ها را پیشگیری کرد. این احتمال وجود دارد که برای برخی از سرطان‌ها این درصد حتی بالاتر از این باشد. بیشتر تحقیقات در مورد تغذیه و سرطان کاهش دهنده بوده است. یعنی یک ماده غذایی خاص یا یک ماده مغذی در رابطه با تأثیر آن در تشکیل عود تومور یا سرطان در یک مکان خاص در بدن مورد مطالعه قرار گرفته است. وی گفت: این مطالعات برای دیدن جزئیات مکانیسم‌های بیماری بسیار مفید است. با این حال، آن‌ها به ارائه یک تصویر کلی از چگونگی جلوگیری از سرطان در سطح رژیم غذایی کمک نمی‌کنند. حتی کمتر، آن ها مقدار کمی اطلاعات از نحوه غذا خوردن برای فرد مبتلا به سرطان فراهم می‌کنند.

مهم‌ترین پیام‌های تحقیقات نوین تغذیه

جلیلی خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین پیام‌های تحقیقات نوین تغذیه این است که رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات انسان را از سرطان محافظت می‌کند (بزرگ‌ترین پیام این است که همین رژیم غذایی تقریباً در برابر سایر بیماری‌ها از جمله بیماری های قلبی عروقی و دیابت هم مفید است). مکانیسم‌های زیادی برای این محافظت وجود دارد و تحقیقات گسترده از مصرف میوه و سبزیجات بیشتر حمایت می‌کند.وی تصریح کرد: در مطالعه‌ای حدود ۲۰۰ مقاله در مورد سرطان و مصرف میوه و سبزیجات را بررسی کردند. یک اثر محافظتی آماری معنادار از میوه‌ها و سبزیجات در ۱۲۸ مقاله از ۱۵۶ مقاله یافت شد. در بیشتر سرطان‌ها، افراد در یک چهارم پایین از جمعیت که کمترین میزان میوه و سبزیجات را مصرف می‌کردند، در مقایسه با افرادی که در یک چهارم فوقانی بودند.که بیشترین میوه و سبزی را مصرف می‌کردند، در حدود دو برابر خطر سرطان داشتند. حتی در سرطان ریه، پس از محاسبه سیگار کشیدن، افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات باعث کاهش سرطان ریه می‌شد.

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اضافه کرد: همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که پوگوستون توانایی القا آپوپتوز در سلول‌های سرطان پستان را دارد. در اینجا نیز رده سلولی MCF-7 دارای حساسیت بیشتری نسبت به سلول‌های MDA-MB-231 بود.وی اضافه کرد: مرگ سلولی نکروزی باعث ایجاد التهاب می‌شود، در حالیکه آپوپتوز یا مرگ طبیعی سلول التهاب ایجاد نمی‌کند. هم‌اکنون توانایی القا آپوپتوز در سلول‌های توموری به عنوان شاخص ارزیابی توانایی داروهای شیمی‌درمانی در مهار رشد تومور به کار می‌رود.جلیلی ادامه داد: عدم القا آپوپتوز یکی از علل عمده مقاومت دارویی در سرطان محسوب می‌شود، به عنوان یکی از عناصر سرکوب کننده تومور در ژنوم انسان در نظر گرفته می‌شود و از دست دادن عملکرد این ژن برخی سرطان‌ها رخ می دهد. در مطالعه حاضر نشان داده شد که پوگوستون از طریق افزایش بیان PTEN منجر به کاهش رشد سلولی و افزایش آپوپتوز شد.

وی گفت: این ممکن است کاهش قابل توجه تکثیر سلولی مشاهده شده پس از تیمار سلول ها با پوگوستون را توضیح دهد، همانطور که توسط روش MTT ثابت شد. با وجود پیشرفت‌های اخیر در درمان سرطان، هنوز بهبودی در طول عمر و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پستان حاصل نشده است، که یکی از علل عمده این مسئله، مقاومت دارویی است. بنابراین توسعه استراژی‌های جدید برای غلبه بر این مشکل ضروری است.

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه خاطرنشان کرد: اخیرا استفاده از ترکیب دارویی پرکاربردترین روش درمانی برای بیماری‌های کشنده‌ای مثل سرطان و ایدز است. هدف اصلی این استراتژی دستیابی به اثر درمانی هم‌افزا، کاهش دوز مصرفی و سمیت و به حداقل رساندن یا تاخیر در ایجاد مقاومت دارویی است. مزایای کاهش سمیت و به حداقل رساندن مقاومت می‌تواند نتیجه میانکنش هم‌افزا باشد. امروزه استفاده از چند داروی ضد سرطان از گروه‌های مختلف بصورت وسیعی در درمان انواع سرطان‌ها کاربرد دارد.وی گفت: نتایج حاضر نشان داد که تیمار سلول‌های سرطان پستان با پوگوستون باعث کاهش رشد و تکثیر سلولی و القای آپوپتوز در سلول‌های سرطانی می‌شود. اثر ضد تکثیر پوگوستون ممکن است به دلیل تحریک افزایش بیان ژن PTEN و اثرات بعدی آن بر مهار مسیر PI3K/AKT/mTOR و افزایش بیان DACT1 و اثرات بعدی آن بر مسیر سیگنالینگ Wnt/β-catenin باشد.

تهیه و تنظیم مسعود دریابار