در شرایطی که در روزهای اخیر و به‌دنبال سقوط دولت بشار اسد، برخی مقام‌های ارشد ترکیه، از جمله هاکان فیدان، وزیر امورخارجه این کشور در فضای رسانه‌ای مشغول طرح ادعاهایی علیه جمهوری‌اسلامی و رویکردهای منطقه‌ای ایران هستند، بازوهای رسانه‌ای آنکارا هم با راه‌اندازی شبکه تلویزیونی «تی. آر. تی فارسی» به میدان آمده‌اند؛ شبکه‌ای که پیش از این رویکردهای ضدایرانی خود را عیان کرده‌است.
تی. آر. تی فارسی در حالی فعالیت‌های خود را به‌صورت رسمی از روز سه شنبه آغاز کرده‌است که «دوازدهمین زبان» و «نهمین پلتفرم» فعالیت‌های بین‌المللی این شبکه تلویزیونی وابسته به دولت ترکیه به‌شمار می‌رود که به‌نظر می‌رسد با پخش برنامه‌هایی به زبان فارسی، اهداف سیاسی – فرهنگی چندوجهی را پیگیری می‌کند.
این در شرایطی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد پیش از این ماهواره «ترک سات» دولت ترکیه مجوز پخش کانال تلویزیونی خصوصی به‌نام «پرشیانا ترکیه» را نیز صادر کرده بود؛ گروهی رسانه‌ای که پیگیری اهداف اقتصادی در حوزه تجارت و همچنین گردشگری را در دستورکار خود دارد.
نیت‌های پشت‌پرده
تازه‌ترین شبکه فارسی‌زبان وابسته به یک دولت خارجی، مانند بی. بی. سی فارسی و صدای آمریکا، در حالی فعالیت خود را آغاز کرده است که پیش از این، مدیر این شبکه بخشی از پشت‌پرده طرح رسانه‌ای جدید علیه ایران را نمایان کرده بود.
در آخرین روزهای مهرماه گذشته بود که محمد زاهد سوباجی، مدیرکل تلویزیون دولتی تی. آر. تی طی مراسمی در دانشگاه «اولوداغ» بورسا ضمن اعلام اینکه به‌زودی شبکه تی. آر. تی فارسی راه‌اندازی خواهد شد، با گستاخی اعلام کرد که «با این کار ایران را اذیت می‌کنیم؛ ناگزیریم ایران را اذیت کنیم».
اگرچه به‌دنبال بازتاب‌ها و واکنش‌های گسترده به این سخنان، سوباجی با انتشار بیانیه‌ای، اعلام کرد سخنانش به صورت «خارج از متن» نقل شده و هدف اصلی وی از اشاره به ایران، تنها توضیح نقش رسانه‌ای شبکه تی. آر. تی در تقویت روابط منطقه‌ای و به‌ویژه روابط ایران و ترکیه بوده است، اما این اظهارات پیش از هر چیز از سیاست رسانه‌ای تازه آنکارا در قبال ایران حکایت داشت؛ رویکردی که بازتابی از رویکردهای منطقه‌ای دولت آنکارا به‌شمار می‌رود.
بازتاب اظهارات غیر دوستانه
اظهارات غیردوستانه مدیرکل تلویزیون دولتی تی. آر. تی در داخل ترکیه نیز بازتاب داشت و «دوغو پرینچک»، رهبر حزب وطن ترکیه در واکنشی تند به این اظهارات جنجالی، خواستار برکناری سوباجی از سمت خود شد. پرینچک طی پستی در حساب کاربری شبکه «ایکس» خود دراین باره نوشت:اظهارات مدیر تی. آر. تی با آداب دیپلماتیک، مطابقت ندارد و فقط حامیان آمریکا و اسرائیل می‌توانند چنین اظهارنظری کنند. آنچه ایران را آشفته می‌کند، آمریکا و اسرائیل را خشنود می‌کند».
«اسماعیل حقی پکین، نظامی بازنشسته ارتش ترکیه نیز دراین باره گفت که «هدف قرار دادن ایران، در خدمت اهداف دولت‌های امپریالیستی علیه کشورهای منطقه است. برای برقراری صلح و ثبات در منطقه، باید ایران، عراق، سوریه، مصر، لبنان، ترکیه و کشورهای قفقازجنوبی به همبستگی و همکاری گسترده دست یابند».
این اظهارات جنجالی در ایران نیز واکنش‌هایی را به‌دنبال داشت و علاوه‌بر بازخورد منفی گسترده آن در میان کاربران فارسی‌زبان شبکه‌های اجتماعی، احمد نوروزی، معاون برون مرزی سازمان صداوسیما نیز دراین باره در فضای‌مجازی نوشت: «درحالی‌که تمرکز ما بر گزارش قتل‌عام روزانه رژیم‌صهیونیستی در فلسطین و لبنان و عدم حواس‌پرتی به‌خاطر اظهارات ناسالم و غیرمحتاطانه است، حق انجام اقدام‌های متقابل مناسب را برای خود محفوظ می‌داریم. ما در صداوسیما امیدواریم مقام‌های ترکیه‌ای به صورت مناسبی این اظهارات را محکوم و دراین خصوص شفاف‌سازی کنند».
اهداف چندوجهی
دولت ترکیه در حالی مشغول گسترش فعالیت‌های رسانه‌ای خود با تمرکز بر ایران است که کارشناسان معتقدند در پشت پرده چنین رویکردی، هدف‌گذاری‌های چندوجهی مطرح است که در ادامه به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم:
- تشدید رقابت منطقه‌ای با ایران: بهره‌گیری از بازوی رسانه‌ای در تقابل‌های منطقه‌ای با ایران را باید یکی از اهداف راه‌اندازی شبکه تی. آر. تی فارسی دانست.
- جذب سرمایه‌های اقتصادی: یکی از رویکردهای دولت ترکیه از راه‌اندازی شبکه‌های فارسی‌زبان، جذب سرمایه‌های ایرانی از مسیر تبلیغات، به‌ویژه در عرصه گردشگری است.
- افزایش نفوذ منطقه‌ای: دولت ترکیه می‌کوشد با ابزارهای رسانه‌ای، پیگیری سیاست‌های خود را در حوزه‌های فارسی‌زبان، از جمله ایران و همچنین افغانستان و تاجیکستان، وارد مرحله نوینی کند.
- جذب مخاطبان ایرانی برای اهداف فرهنگی: ترکیه با راه‌اندازی رسانه‌های فارسی‌زبان، رویکرد همراه‌سازی مخاطبان ایرانی با اهداف فرهنگی خود را دارد.
- موج سازی رسانه‌ای داخلی: به‌نظر می‌رسد آنکارا می‌کوشد با راه‌اندازی ابزارهای رسانه‌ای، دست خود را برای موج‌سازی سیاسی – رسانه‌ای در داخل ایران، آن‌هم در مواقع لزوم، پر کند.
